İLETİŞİMDE SÖZ GÜMÜŞSE SÜKUT ALTIN MI?

Uzman Psikolog Nergis ÖZDİNÇ

Günlük iletişim dilimizde atasözlerini sıklıkla kullandığımıza şahit oluyorum. Bu nedenle, bu haftaki yazımda iletişim becerileri konusunu bir atasözü üzerinden değerlendirmek istedim.

“Söz gümüşse sükût altındır.” atasözünü ilişkiler bağlamında incelediğimizde, bu atasözünün iletişimle ilgili birden fazla noktaya vurgu yaptığını görebiliriz. Bunlardan en geniş yelpazede değerlendirilecek olanı, “İletişimin önemi” konusudur.

Atasözünde dile getirilen “Söz” ve “Sükut” kelimeleri ile iletişimin sözlü ve sözsüz olarak ikiye ayrıldığını açık bir şekilde görebilmek mümkündür. Bu atasözü, iletişim için hem sözlü hem de sözsüz mesajların önemli olduğuna vurgu yapmaktadır. Ancak yapılan bu vurguda, sözlü ve sözsüz mesajlar arasında bir kıyaslama da dikkati çeker. Bu kıyaslama, iletişimde sözsüz mesajların sözlü mesajlardan daha değerli olduğu yönündedir.

Atasözünün vurguladığı diğer bir nokta ise, “Sükut” kelimesine yüklenen anlamlarla ilgilidir. Bunlardan biri, sükut kelimesinin sözlük anlamı olan “Susma, sessiz kalma” iken diğer yüklenen anlam “Dinlemek” olarak karşımıza çıkar. Kısacası, bu atasözünde, sükut kelimesi ile iki mesaja vurgu yapılıyor olabilir. Bunlardan biri, “Susmak konuşmaktan daha değerlidir” ve diğeri, “Dinlemek konuşmaktan daha değerlidir”.

“Susmak” iletişim yokluğudur. İletişim yoksa ilişkide yoktur.

İletişim, en basit tanımı ile kişiler arası bir duygu ve düşünce alışverişidir. İki kişi arasındaki bu alışverişte alınan ve verilen şeyler duygular ve düşüncelerdir. İkili ilişkilerde, ilişkinin sağlıklı ve doyum verici olması ve o ilişkinin sürdürülebilmesi için alışverişin karlı, en azından dengeli olması gerekir. İlişkilerde, karlı bir alışveriş elde edebilmeleri için kullanılması gereken tek bir araç vardır, o da İLETİŞİM’dir.

İlişkilerde, bireylerin duygu ve düşüncelerini iletme yolları da bu alışverişi etkiler. İlişkilerde “Sükut” yani kelime anlamı ile “susma” bazen küsme davranışı olarak da karşımıza çıkar.Susmak, kötü bir iletişimden daha olumsuz sonuçlara yol açabilir. Susmak, bir iletişim yokluğudur. İletişim yoksa ilişkide yoktur. Çoğu ilişkilerin kısa sürede bitmesinin veya problemli devam etmesinin nedeni iletişimsizliktir.

İlişkilerin sağlıklı ve uzun süreli olması için partnerinizle iletişimi her daim canlı tutmaya ve iletişimsizlikten kaçınmaya dikkat etmeniz gerekir. İletişim denince akla gelen ilk şey, sözlü iletişim yani KONUŞMA’dır.

Hayvanlar koklaşa koklaşa insanlar konuşa konuşa anlaşır.

İnsanları diğer canlılardan ayıran en temel özelliktir konuşmak. Ancak insanlardaki bu özellik, ilişkilerde çoğu zaman hak ettiği değeri göremez.İlişkilerimizi kurmak, sürdürmek ve yürütmek için en etkin yol konuşmaktır. Bireylerin birbirlerini iyi tanımaları, ilişkilerin uzunluğundan değil konuşmaktan geçer.

Hayvanlar birbirlerini nasıl kokularından tanırlarsa, insanlar da birbirlerini konuşarak daha iyi tanıyabilirler. Ancak unutulmaması gereken bir nokta vardır ki o da, konuşmanın tek başına ilişkide kurtarıcı olmadığıdır. Kim bilir, “Söz gümüşse sükut altındır” atasözü belki bu nedenle ilişkilerde konuşmanın daha az değerli olduğuna dair bir gönderme yapmıştır.

İletişim sadece konuşmak değildir.

Kişiler, sözel ve sözel olmayan yollarla birbirleriyle iletişime girerler. Araştırmalara göre uyku saatleri dışında kalan sürenin yaklaşık % 75’i iletişimle geçer. Bu oranın %30’unu sözel iletişim (konuşma), %45’ini sözsüz (beden dili) iletişim oluşturmaktadır.

Bu oranlar insan ilişkilerinde sözsüz iletişimin sözel iletişimden daha önemli olduğunu göstermesi açısından önemlidir. “Söz gümüşse sükut altındır” atasözünde görülen sözlü ve sözsüz iletişimdeki kıyaslamada da bu bilgiyi görebilmek mümkündür.

İkili ilişkilerin devamlılığı açısından konuşmanın önemi tartışılmaz. Ancak bazen konuşarak doğru mesajlar verilemeyebilir. Kendimizi bazen kelimelerle yeterince ifade edemeyebiliriz, aynı şekilde karşımızdaki kişi de duygu ve düşüncelerini yeterince kelimelere dökemeyebilir.

İşte tam bu noktada iletişimde kelimelerin yanı sıra beden diline de dikkat etmek gerekliliği ortaya çıkar. Unutulmaması gereken bir nokta vardır ki, kelimeler ne söylediğimiz ile davranışlar nasıl söylediğimiz ile ilişkilidir. Duygular belli edilmeden kelimeler anlamsız kalır. Kelimeler yalan söyler ama beden asla.  İşte bu nedenle, İkili ilişkilerde iletişimin varlığı sadece konuşma ile ölçülemez.

Dinlemek konuşmaktan daha önemlidir.

İlişkilerde anlaşılmak ve anlamak, ilişkinin devamlılığını sağlar. Dinlemek, işte bu noktada önemini gösterir. Dinlenilmiyor ve dinlemiyorsan kelimelerin hiçbir anlamı kalmaz. İletişimin sağlıklı olması, anlaşılmak ve kendini anlatabilmekte gizlidir.  

Özetle, tüm ikili ilişkilerde iletişim denince akla konuşmak gelse de, duygu olmadan, o duyguyu onaylayan beden dili olmadan, konuşmak iletişim için yeterli değildir. İletişimde sözlü iletişim ve sözsüz iletişim arasında hangisinin daha değerli olduğuna ilişkin bir kıyaslama yapmaya gerek olmadığını düşünmekteyim.

Sağlıklı iletişim, ne yalnız kelimelerle ne de yalnız beden dili ile mümkün olabilir. İletişimin sağlıklı var olabilmesi için her iki iletişim türünün de birbirlerini tamamlaması gerekir. İletişimin değeri her iki iletişim türünün kendi değerleri ile belirlenir. Sadece birinin değerli olduğu iletişim eksik iletişimdir. 

İlişkilerimizde dengeli iletişimin olduğu bir hafta dilerim.