MÜKEMMELİYETÇİ ÇOCUKLAR

Uzm.Psk. Nergis Özdinç

Mükemmeliyetçilik, sıklıkla yetişkinler için kullanılan bir kavram gibi algılanabilir. Bizlerde görülen, en iyisini yapma, kusursuz olma, başarma istekleri çocuklarda da görülür.

Mükemmeliyetçilik olumlu bir özellik gibi görünse de farkında olmayıp kontrol edilemediğinde başarısızlık kaygısından dolayı kaçınma, olumsuz benlik algısı oluşturma gibi sonuçlar doğurabilir.

Mükemmeliyetçiliği, olumlu ve olumsuz sonuçları ile iki boyutta inceleyebiliriz;

Uyumlu mükemmeliyetçiler, belirledikleri yüksek standartlarına ulaşamayıp başarısız olduklarında bundan ders alırlar ve başarısızlığı, kendilerini geliştirecek bir süreç olarak değerlendirirler. Olası başarısızlık durumlarında baş etme becerileri gelişmiştir. Bu yönü ile mükemmeliyetçilik, liderlik, başarı, olumlu benlik algısı geliştirme gibi sonuçlar doğurabilir.

Uyumsuz mükemmeliyetçiler, başarısızlığı kabul etmede zorlanırlar. Başarısız olma durumu ile baş edemedikleri için çoğunlukla vazgeçme, pes etme davranışları gözlenir. Bu yönü ile mükemmeliyetçilik, depresif ve kaygılı ruh hali gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Çocukların doğuştan getirdikleri mizaç özellikleri burada çok etkili olmakla birlikte, anne baba tutumları gibi çevresel faktörler çocuklardaki mükemmeliyetçi yönü yapılandıracaktır. Özellikle erken çocukluk döneminde, başarı veya başarısızlığa karşı çevreden aldıkları tepkiler çocuklarda mükemmel olma ile ilgili bir algı yaratacaktır.

Örneğin, bir başarısızlık karşısında çocuğunuzun sonucuna değil de çabasına odaklanıp, çabasından dolayı onu takdir ettiğinizde, ona güvendiğinizi belirttiğinizde, çocuk tekrar denemek için teşvik edilecektir.

Aynı şekilde, basit bir hedefe ulaşamama ve başarısızlık durumunda, kendi yaşadığınız benzer deneyimleri çocuğunuzla paylaştığınızda ona yol gösterici olursunuz. Bu sayede çocuk sizden baş etme becerilerine dair bilgiler edinmiş olur.

Çocuklar için en güvenli yer olan ev ortamında hata yapmaya fırsat vererek, hatanın yapılabilir olduğu hatta biz yetişkinlerin de hata yapabileceğini ve bu hatalardan nasıl sonuçlar çıkartabileceğimize ilişkin paylaşımlarda bulunmak çocuklarda pes etmeme, devam etme, yeniden deneme güdülerini pekiştirecektir.

Eğer çocuğunuz, en ufak bir başarısızlıkta, ki bu oynadığı oyunlar için de geçerli olabilir ani tepkiler veriyorsa, başarısız olmamak adına bazı durumlardan kaçıyorsa, yeni şeyleri denemek istemiyorsa, genelde kaygılı ise, başkalarının da kendisi gibi mükemmel olmasını bekliyorsa, kontrol etme dürtüsü fazla ise, yukarıda bahsedilen anne baba tutumlarına dikkat etmenizi öneriyorum. Bu özellikler günlük hayatı etkileyecek düzeyde ise mutlaka bir uzmandan destek alınması gerektiğini hatırlatmak isterim.