Uzman Psikolog Nergis ÖZDİNÇ
Kendini gerçekleştirmek kavramından bahsederken ilk akla gelen elbette Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi oluyor. Bu ihtiyaçlar hiyerarşisinde en tepe nokta kendini gerçekleştirmek olarak görülüyor.
İnsan, kendini gerçekleştirme potansiyeli olan bir varlıktır. Maslow’un teorisine göre; kendini gerçekleştiren insan, kendi potansiyelinin farkında olan ve bu potansiyelini kullanabilen insan demektir. Bu aşamaya gelmek hiç kolay değildir. İnsanda bu tepe noktaya gelmeden önce temel bazı ihtiyaçların karşılanmış olması gerekir. Fizyolojik, güvenlik, ait olma ve sevgi ihtiyacı ile değer görme ihtiyacı tamamlandığında ancak kendini gerçekleştiren insan olabiliriz.
Bu ihtiyaçlar karşılanmadan kendini gerçekleştiren insan olunamaz. Sadece “mış” gibi olabilir. Gerçekten kendini gerçekleştirmiş insan olabilmek için ihtiyaçlar hiyerarşisi piramidindeki her basamağı tamamlayarak ilerlemek gerekir. Aksi halde bu sadece bir taklit ve kopyalama olacaktır. Bu durum olmak istediğimiz, varmak istediğimiz yere ulaşmamıza engeldir.
İhtiyaçlar piramidi basamaklarından ilki ve en temeli elbette nefes alabilme, yeme, içme, cinsellik gibi temel fizyolojik ihtiyaçların karşılanabilmesine yöneliktir. Bu ihtiyaçların karşılanmasının ardından ikinci sırada güvenlik ihtiyacı ortaya çıkar. Burada beden güvenliği, maddi kaynakların korunması gibi ihtiyaçlarımız oluşur. Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarımızın karşılanması ile ait olma ve sevgi ihtiyacımızı karşılayacak ilişkiler kurmaya gayret ederiz. Arkadaşlık, romantik ilişkiler ve aile dinamikleri ile bu ihtiyaçlarımız karşılanabilir. Bu alandaki ihtiyacın sağlıklı karşılanması ile bir üst aşama olan değer ihtiyacı basamağına geçeriz. Bu basamakta prestij, başarı, statü ve roller gibi alanlar ile değerli olmayı deneyimleme ihtiyacımız oluşur. Herkesin değer görmek istediği alanlar farklılıklar gösterse de temel değer ihtiyacı sonradan edinilen statülerle karşılanamayacak düzeyde olabilir. O zaman bir önceki basamak olan ait olma ve sevgi görme aşamasına tekrar bakmak gerekir.
Tüm bu ihtiyaçlarımızın atlanmadan karşılanması sonucunda, kendimizi değerli hisseder ve kendini gerçekleştirme aşaması için depolarımızı doldurmuş oluruz. Örneğin, üçüncü basamaktaki ait olma ve sevgi ihtiyacını karşılayamayan biri, bir üst basamak olan kendini değerli hissetme basamağını tamamlamakta zorlanabilir. Kendini değerli hissetme ihtiyacını dışsal faktörlere bağlama eğilimi gösterebilir. Para, hediye, ilgi gibi dışsal faktörlerle kendini değerli hissetmek geçicidir.
Kendini gerçekleştiren insanı rol model almak, sizi kendini gerçekleştiren bir insan yapmaz. Aksine neden bu rol modele ihtiyaç hissediyorum diye düşündüğünüzde, kendinize vereceğiniz cevap hangi ihtiyaç basamağında takılıp kaldığınızla ilgili size bir yol gösterecektir.
Kendini gerçekleştiren insanların özelliklerini özetlersek; kendilerini çok iyi tanırlar ve kendileri ile barışıktırlar. Bağımsız olmayı severler. Yalnız kalmaktan ve olumsuz durumlardan korkmazlar. Az ve öz ilişkiler kurmayı tercih ederler. Problemlerle baş edebileceğine dair inançları güçlüdür. Her koşulda umut etmeyi tercih ederler. Esnek ve yaratıcıdırlar. Farklılıklara saygılıdırlar. Kimseyi değiştirme çabasına girmez, insanları olduğu gibi kabul edip ona göre hareket ederler. Kendilerini her koşulda değerli hissedebilirler. Yeni deneyimler onları korkutmaz çünkü kendilerine güvenleri tamdır. Mizahı hayatlarında aktif kullanırlar. Birilerini taklit etmez genelde taklit edilen insan olurlar. Başkaları ile ilgilenmekten çok kendilerini geliştirmek için zaman harcarlar.
Maslow’un piramidindeki basamakları tamamlayarak en yüksek mertebe olan kendini gerçekleştiren insan olmak yazıldığı gibi kolay değil elbette. Ama imkânsız da değil. Şu an hangi basamaktaki ihtiyaçlarınızı karşılamak için çabaladığınızı fark etmek, bu yolda ilerlemenize yardımcı olacaktır.
News
