Uzman Psikolog Nergis ÖZDİNÇ
Hoşgörü, bizden farklı düşünen inanç ve davranışlara sahip insanlara saygılı olma, onları kabul etme ve anlayış gösterme halidir. Bu kavramlara sahip çocuklar yetiştirmek demek, geleceğin saygılı, anlayışlı, farklılıkları kabul eden yetişkinlerin oluşturduğu hoşgörülü bir toplum olabilmek demektir.
Her yazımda belirttiğim gibi, çocuklar bizim söylediklerimizi değil yaptıklarımızı yaparlar. Bu nedenle nasıl çocuklar yetiştirmek istiyorsak öncelikle iyi bir rol model olmalıyız.
Hoşgörü kavramı erken çocukluk dönemi itibariyle kazanılmaya başlanır. Çocuklar;
1 yaşında farklılıkları fark ederler.
2 yaşında farklılıklar hakkında konuşur ve bunlarla ilgili sorular sorarlar.
3 yaşında ön yargılar oluşturmaya başlarlar.
4 yaşında insanların farklı özelliklerinin nedenlerine ilişkin kendi kuramlarını oluştururlar.
5 yaşında sorularının cevaplarını bulmak isterler. Kendisine ait özelliklerin hangilerinin kalıcı hangilerinin değişebilir olduğunu merak ederler.
6 yaşından itibaren anne babalarının nelere hoşgörü gösterip nelere göstermediğini fark ederler ve bu farkındalık çocuğun tutumlarını büyük ölçüde etkiler.
Her konuda olduğu gibi hoşgörü konusunda da çocuğuna olumlu örnek olmak isteyen ebeveyn kendi bakış açısını fark etmeli, sözleri ve davranışlarıyla tutarlı bir model oluşturmalıdır.
Hoşgörülü Bireyler Yetiştirmek İçin Nelere Dikkat Etmeli?
Çocuklarımızla konuşurken “Yapılır, edilir” gibi genelleyici cümleler yerine, “Ben bunu böyle yapıyorum.” ya da “Bizim evde böyle yapıyoruz, siz belki farklı yapıyorsunuzdur, ikisi de geçerli.” gibi cümleler hoşgörü gelişimi için daha destekleyici olabilir.
Sohbetlerimizde, her farklılıkta insanların benzerliklerini bulan cümlelerle konuşma devam edebilir. “Her insan güler, ağlar, yemek yer, çalışır, oynar, çünkü hepimiz insanız. Ama bunları yapma ve uygulama biçimlerimiz farklıdır. Hepsi insanların ihtiyaçlarını karşılar.” gibi açıklamalar farklılıklara bakış açısını geliştirecektir.
Çocuklarımıza seçtiğimiz okuma kitaplarının farklılıklara hoşgörülü yaklaşan, önyargıdan uzak kitaplar olmasına dikkat etmek önemli olacaktır. Çocuklarımızı farklı kültürlerin edebiyatı, yemekleri, müziği, sanatı ile tanıştırmaya özen gösterebiliriz. Farklı kültürleri tanıması onun farklılıklara alışmasını ve yaklaşımlarının daha hoşgörülü olmasını sağlayacaktır.
Böylece ön yargıların oluşumu da engellenmiş olacaktır. Sadece kendi aile yapılarına benzeyen, aynı sosyoekonomik düzeydeki insanları gören çocuk kendisine benzemeyen kişi ve gruplara karşı ön yargı oluşturma potansiyeline sahiptir.
Çocukların olayları birden fazla açıdan değerlendirebilmesi için, bir konuyu konuşurken farklı açılardan değerlendirmeler yapmaya çalışabiliriz. Örneğin, kitaplardaki hikayeleri esas karakter yerine başka karakterler gözünden tekrar hayal edip kurgulayabiliriz.
Hoşgörü gibi kavramların çocuklara kazandırılması anlatım yoluyla tek başına yetersiz kalacaktır. Öğrenmenin özümsenmesi için, yaşayarak, deneyimleyerek, görerek öğrenme gibi farklı modellerin hayatın içinde spontan şekilde kullanılması gerektiğini düşünüyorum. Böylece çocuklar, biz yetişkinlerin desteği ile hoşgörü kavramını öğrenmiş ve günlük akışta kolayca kullanabilir olacaktır.
Hayatımızın her alanında hoşgörülü bireylerin olması dileği ile.
News
