Pera Müzesi 3 Mayıs – 13 Temmuz 2008 yılında çok önemli bir sergiye daha ev sahipliği yapmıştı. Sosyolojik olarak irdelenmesi gereken duvarları konu alan bir sergiydi bu. Kolaj ve De kolaj çalışmalarıyla dünya kentlerinin duvarlarının dış yüzeylerine yansıyan yaşanmışlıklara bir göndermede bulunan ve sanat dünyasına da esin kaynağı olan yüzeylerin izinde ki iki usta sanatçıya kapılarını açtı. Burhan DOĞANÇAY ve Jacques VİLLEGLE. Sokağın dilini tuvallere aktardılar. Biçimsel olarak Soyut ve Soyutlamaya dönük olsa da Yeni Gerçekçilik doğrultusundaki bu çalışmalar (Nouveau Realisme) toplumcu ve sosyal içeriklidir.
Farklı kökenlerden ve kültürlerden gelen iki sanatçıyı kısaca tanıtmış olalım. 1929 İstanbul doğumlu olan B. DOĞANÇAY ile 1926 Quimper – Fransa doğumlu J. VİLLEGLE, ölümü 1922 Paris. B.DOĞANÇAY ilk eğitimini babası ressam Adil DOĞANÇAY ve Arif KAPTAN dan alır. Paris Üniversitesi’nde Ekonomi doktorası diplomasını aldı. Paris de olduğu dönemde
‘’ L’ Academie de la Grand Chaumiere ,,de resim çalışmalarına katıldı. 1962 de New York da diplomatik kariyerinin ardından 1964 de tamamen kendini sanata adamaya karar verdi ve New York’a yerleşti. Çeşitli kentlere yolculuk etme isteği ile şehirlerde neler olduğunu görmek istemesi, sanatsal yönelimlerinin bu yönde olmasını sağladı. Duvar yüzeyleri konu alanı oldu.
J. VİLLEGLE ise 1947 de Saint Malo da çevresinden topladığı nesneleri biriktirmeye başlar. 2. Dünya savaşından kalma Atlantik Duvarının kalıntılarından ele geçirdiği çelik teller ile tasarımlar yapar. Bulunmuş nesne – Objet Trouve. İng. Found Object. ( 1942 de Nazi Almanyası tarafından 1944 e kadar batı Avrupa kıyıları boyunca Büyük Britanya dan Avrupa ana karasına kadar beklenen Müttefik Devletlerin istilasına karşı savunma için inşa edilen kıyı güçlendirme hattı. Bombardımanlar nedeniyle yarım kalmıştır.) 1949 da yalnızca yırtık afişlere yönelir. 1954 de Yves KLEİN, Pierre RESTNAY ve Jean TİNGUELY ile 1. Paris Bienaline katılır. Yırtık posterleri ve dekolajları ile ünlü bir Affichistti olarak birlikte Nauveaux Realisttes gurubunu kurarlar. Paris’e yerleşir ve dekolajlarını üretir.
B. DOĞANÇAY ve Fransız sanatçı J. VİLLEGLE nin ikili sergisinde duvarların hikayesini sosyolojik bir serüven olarak izliyoruz. Kolaj ve Dekolaj bağlamında açılan sergilerine bir gönderme de ‘’ Duvarların görsel arkeolojisinin tezahürü olarak Jacques VİLLEGLE,, başlıklı makalesinde Haydar BALSEÇEN ( Batman Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi) kent duvarlarındaki görsel kültür, topluma ve sanata sunulan bir ayna görevini sürdürmektedir yorumunu yapıyor. Ayrıca şunu da ekliyor. Her ne kadar bu dış mekan yüzeyleri gündelik yaşam pratiğinde sıradan ve anlamsız bir dünya gibi görünse de aslında bu yüzeyler bir toplumun sanatının, kültürünün ve bilimselliğinin göstergesidir. Arkeolojik kazı alanı gibi
( Toplumsal bir fenomene dönüşerek bilinç altının katmanlarında yatan protest söylem çeşitliliğinin su yüzüne çıkmış hali ) aynı zamanda metafizik söylemle ( Dekolaj ın nesnel bir ifadesi yoktur. Yırtılmış yüzeylerin soyut bağlamda ki görselliğini, ifade tarzını simgelemesidir) önemli bir olgu olarak sokağın dilinin estetik anlamda sanatçı aracılığıyla sanatsal propaganda vasıtasına dönüşmüş olmasıdır. Duvar edebiyatı da diye bileceğimiz hiciv ve yerginin iç içe geçtiği yüzeylerle mağara dönemi insanın tarih öncesi ( Prehistorik dönem – Altamira ve Lascaux hayvan çizimleri ) anlatımı arasında çok da fark olmasa gerek. Farkı kendi döneminin sorunsalı olmasıdır. Bugün ise çağın gereksinimi olan baskı yöntemleri ile afişler ve Grafiti gibi Kaligrafik yazı sanatına dayalı grafiksel düzenlemeler. 1980 lerden sonra bizde de görülmeye sorgulanmaya başladı. Boş duvarlar yol boyları gibi her mekânsal alanda izin verilmediği için zabıtaya karşı erkete bile tutan Grafiticiler. Daha sonra son yıllarda epey yol alan Mural / Duvar resimleri sanatı. Bu konu çok geniş ve her biri ayrı yazı konusu olabilecek türden.
Burhan DOĞANÇAY ın bugün Dolma Bahçe Sarayı Müzesi olan. Saray koleksiyonları Müzesinin altında Dolma Bahçe Kültür Merkezi olarak adı geçen yerde yıllar önce sergisi vardı. Orda birebir duvarlar yürüyen bir sistem üzerinde aynen canlandırılmıştı. Duvarlarda elektrik kabloları sokak tabelası, yapıştırlmış afişler duvar yazıları. Asamblaj ( Asssemblage) uygulaması. Doğal ve hazır malzemelerden oluşan sanat eserleri. Kentin varoşları ile mutena semtlerinin iz düşümlerini bu kadar iyi yansıtan sanatsal anlamda bizi bize sunan yüzleştiren bir sergi olgusu ile ilk kez karşılaşmıştım. Yinelersek 2008 yılında Pera Müzesinde bu iki değerli sanatçının ortak karma sergisinde yukarıda bahsettiğimiz gerekçeleri sergi mekanına taşımış olmalarıdır. Tamamen toplumsal içerikli bir sergi olduğunun altını çizelim. Burada kolaj ve Dekolaj hakkında bilgi verdikten sonra günümüzden örnekler vererek konunun daha iyi anlaşılmasını ve kavranmasını sağlamış olacağız.
News
