Uzman Psikolog Nergis ÖZDİNÇ
Oyun, çocuğun kendini ifade ettiği, yeteneklerini fark ettiği, yaratıcılığını kullanabildiği ve bu sayede dilsel, bilişsel, sosyal, duygusal ve motor becerilerini geliştirebileceği önemli bir fırsattır.
Oyun denildiğinde, aklımıza ilk çocukluk dönemi gelse de bence oyun her yaşta oynanır. Gelişimsel olarak yaşımız büyüdükçe hayatımızda oyunun varlığı da giderek azalır. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş aşamasında hayatımızdaki oyunun şekli değişir ve daha sınırlı, kurallı oyunlar girer hayatımıza. Yaşla birlikte maalesef anlık, doğaçlama ve yaratıcılık gerektiren oyunları çok az gözlemleriz. Genelde zamanı doldurmak amaçlı oyunlar oynamayı tercih ederiz.
Gelişimsel olarak oyun oynamanın yaşlara göre farklılaştığını gösteren araştırmalar mevcut. Bilişsel ve sosyal gelişime göre oyunun evrelerini şu şekilde belirtebiliriz;
0-3 Yaş;
Tek başına oyun oynama gözlemlenir. Sesler, renkler ve hareketli cisimler ilgilerini çeker. Her nesnenin tadına bakma eğilimi vardır. Biraz daha büyüdüğünde ise bu nesneleri atma davranışı gözlenir. İki yaş itibari ile hayali oyunlar kurabilirken aynı zamanda İnsan ve hayvanları taklit edebilirler. Her nesneyi oyuncak gibi kullanabilirler. Örneğin, bir tahta parçası araba olabilir.
4-6 Yaş;
Bu yaş grubunda bedensel hareketlerinin gelişmesi ile hareketli oyunlar oynamaya başlayabilirler. Taklit içerikli oyunları daha karmaşık hale getirerek bu yaş grubunda da oynamaya devam ederler. El kaslarının gelişimi ile el becerilerini kullanabildikleri kesme, çizme gibi etkinlikler yapabilirler. Cinsiyete göre evcilik, lego ve arabalar gibi oyunlarda farklılaşmalar gözlemlenir.
6 yaş üstü;
Okul ile birlikte, kurallı oyunlar ilgi alanlarına göre tercih edilmeye başlanır. Erkekler daha çok takım oyunlarından ve yarışmalardan hoşlanır. Kızlar yakın arkadaşlıklar kurarak birlikte işbirlikçi oyunlar oynarlar.
Oyun Oynarken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
– Çocukların yaşlarına göre, oynayabilecekleri güvenli bir ortam hazırlayın.
– Oynarken rahat edebilecekleri kıyafetler giydirin.
– Nitelikli vakit geçirmek adına, her gün düzenli olarak (15-20 dakika) sadece oyun oynayın.
– Oyunun kurallarını belirlerken çocukları da dahil edin.
– Çocukların oyunlarına katılın ama fazla müdahale etmeyin. Kontrolcü olmaktan kaçının.
– Gülümseyerek ve göz teması kurarak oyun oynayın.
– Oyunlarda olumlu mesajlar vermeyi ihmal etmeyin.
– Hayal gücünü ve yaratıcılığı zenginleştiren oyunlar oynamak için teşvik edin.
– Oyunlarını olumlu pekiştirin. “Seninle oynamak çok keyifliydi.” gibi geri bildirimlerde bulunun.
– Yaptıklarını gördüğünüzü ve bunlarla ilgilendiğinizi sözlü ve sözsüz olarak iletmeye çalışın.
– Yaşlarına göre pahalı ve elektronik olmayan farklı tür oyuncaklar almaya özen gösterin.
– Oyuncak alırken çocukların seçmesine izin verin.
– Çocuğunuzla birlikte kendi oyuncaklarınızı üretebilirsiniz.
– Oyuncak alırken cinsiyet ayrımı gözetmeyin.
– Evinizde oyuncakları mümkün ise açık raflarda saklayın.
– Hep oyunlarda siz ya da çocuğunuz kazanmasın. Kazanma ve kaybetmede dengeyi koruyalım.
– Oyuncakların da dijitalleştiği bu çağda mümkün olduğunca ekrandan uzak oyunlara teşvik etmeye çalışalım.
Çocuklarımızla, sevgi dolu bir yaklaşımla oyun oynayarak ilgilendiğimizde sosyal, duygusal, bilişsel ve motor beceriler gibi gelişimin her aşamasında daha iyi beceriler kazanabilmelerine katkıda bulunuruz.
Oyun ile çocuklarımızı gerçek hayata hazırlamak mümkündür. Çünkü her oyunda, yaratıcı düşünme, sınırlar, kaybetme, sabır, problem çözme gibi günlük hayatta ihtiyaç hissettiğimiz tüm becerilerimizi de geliştirebiliriz.
Montaigne’nin dediği gibi “Çocuğun en ciddi uğraşı oyun, en önemli işi yine oyundur.”
Yaşımız kaç olursa olsun, hayatımızda oyunlar oynayabileceğimiz anlarımız hep olsun!
News
