TÜRKÇE’NİN HAL Ü PÜR MELÂLİ
Akıp giden hayatımız içinde sıkıntıya düştüğümüz, eleştirdiğimiz, hatta sert çıkışlarda bulunduğumuz birçok konu var. Bu eleştirdiğimiz durumlarla hemhal, haşır neşir olurken çok önemli bir konuyu gözden kaçırıyor, ıskalıyoruz Dilimiz, Türkçe. Öteden beri hırpalanan, örselenen dilimiz hakkında yazan, fikir beyan eden, yozlaşmalara karşı eleştirilerde bulunan hemen hemen kimse kalmadı gibi. Kimsenin umurunda değil; dilimizdeki kaos. Bu nedenle, bu yazıda, Türkçemiz ile ilgili olarak yaşadığımız bazı garipliklere birkaç örnekle de olsa değinmek istedim.
Maç anlatıcıların ağzından sık sık duyduğumuz bir cümle var Topa yükseklik kazandırdı. Şimdi, bu cümleye nereden bakarsan bak, netameli.
Acaba diyorum kendi kendime Topun eni, boyu vardı da bir tek yüksekliği mi eksikti O da gerçekleşince mütekâmil bir top mu çıktı ortaya
Yoksa, topla birileri ortak mı Ona, ikide bir yükseklik gibi kazançlar sağlayarak, topun servetine servet mi katıyorlar Hay Allah’ım. Ya sabır ki, ya sabır.
Bir de, hangi aklı evvel icat ettiyse Maç, en az üç dakika daha oynanacak. Maç, en az beş dakika daha oynanacak. tantanası sürüp gidiyor. Bu en az hikâyesi ne yahu! Peki, o zaman insanlar da sormazlar mı Maç, en çok kaç dakika daha oynanacak diye. Ağzınızdan çıkanı, kulağınız duysun be kardeşim. Öyle böyle değil, milyonlardan oluşan insan kitlelerine hitap ediyorsunuz.
Çok güzel Türkçe bir kelimemiz var tanıtım diye. tanımaktan, tanıtmak, tanıtmaktan tanıtım olarak yapılmış. Her yerde bol bol kullanılıyor. Şimdi, biz bu güzel kelimemizi bir tarafa itip, yerine lansman denen, ithal malı bir kelimeyi yerleştirmeye çalışıyoruz. Haydi, yabancı dillerden gelip dilimize yerleşen Türkçe’de karşılığı olmayan kelimelere bulunan karşılıklara eyvallah da, bu neyin nesi yahu tanıtım yerine lansman koyarak daha mı batılı oluyoruz, daha mı çağdaş uygarlık düzeyine yaklaşıyoruz. Biraz kendimize gelelim lûtfen.
Efendim, kelimemiz berber Kökeni İtalyanca imiş. Anlamı da Saç ve sakalın kesilmesi, taranması ve yapılması işiyle uğraşan veya bunu meslek edinen kimse. demekmiş; hepimizin de bildiği gibi. Meşhur barbaros kelimesindeki barba sakal, ve rossa kızıl dan kızıl sakal şekliyle kullanılmış şekli de var.
Bizim çocukluğumuzda berber kelimesinin başka bir karşılığı yoktu. Ve biz, bu kelimenin Türkçe olup olmadığını aklımıza bile getirmezdik. Berber aşağı, berber yukarı. Zamanla annelerimiz de saç kestirme ve yaptırmaya merak salınca ortaya kadın berberi ibaresi ortaya çıktı.
Ama kardeşim, eskilerin asrilik, günümüzdeki insanların da modernleşme, çağdaşlaşma dedikleri mefhum var ya, güzelim berberimizin canına okudu.
Kadın berberimiz önce kuaför oldu. Ama bu keser mi insanımızı. Batıcılığın taaaaa göbeğine saplayacağız ya mızrağımızı. kuaförün Fransızca yazılışını arayıp bulduk hemen ve tabelâmıza kazıdık coiffeur
Bu da yetmedi tabiî, asrilikte ön almamıza. Bu sefer İngilizce hair kelimesine el attık; saç anlamına gelen. Ve başladık bununla ilgili tamlamalar üretmeye. Aman geç kalmayalım, çağdaşlık vapurunu kaçırmayalım. Dımdızlak kalırız sonra adada.
Efendim, o kadar çok ki bu yarışta kapışanlar. Ben, sadece birkaç örnek vermekle yetineceğim. Ne diyeyim, Bindik bir alâmete, gidiyoruz kıyamete.
Meselâ, hair maker var efendim. Saç yapımcısı, saç yapan, saça değişik şekiller veren anlamında.
Hair shop var. Bizdeki berber dükkânı değil haaaaa. Öyle ucuz iş olur mu hiç. Berber mağazası anlamında. Kallâvi dükkân yani! Çoğunda birçok insanın çalıştığı.
Hair art var. Berberin işi sanata dökmüş olanı. Öyle, zırt pırt, baştan savma iş olmaz. Yaptığın işin sanat kısmını da göz önünde tutacaksın.
Hair design var. Saç tasarımcısı demekmiş.
Tamam kardeşim. Her mesleğe saygımız sonsuz. Ona hiçbir itirazımız yok, olamaz da. Berber kardeşlerimizin içinde de saç yapımcısı, sanatçısı, tasarımcısı da olacak. Olmalı da. Benim itirazım batıdan aynen aktarılarak konan isimlere. Böyle yaparak batılılaştığımızı mı, millet olarak, diğer ülkelerden ileri gittiğimizi mi sanıyoruz Allah aşkına. Bir berber kardeşimin dükkânının tabelâsında saç tasarımcısı ibaresini görmek, çağdışılık diye mi nitelendirilir sanılıyor gerçekten.
Efendim! Anlamadım. “Boşuna akıntıya karşı kürek çekme!”mi diyorsunuz. Tamam. Noktayı koyuyorum ben de.
İhsan KÖSE
Pendik, 9 Aralık 2024, Pazartesi.
News
