10 Eylül 2025 Çarşamba
News
YIL, 1913; İSTANBUL-EDİRNE-NEVŞEHİR ARASI “UÇAK-BALON-ZEPLİN” HATTI (6)
Ürgüp Sucuoğlu Konağı ile “Osmanlı Matbuat ve Çizgi Dünyasında” Zeplin, Uçak, Balon ve İstanbul
Resim 28 Duvar resminden Tunca kıyısındaki Kasır detayı.
Buradaki Roma Sur çiziminin alt ucu, ırmak kenarında, ışıklığı olan bir Kasır (Resim.28) betimlemesi yapılmıştır. Bu görüntü, o dönemi yansıtan bir gravürde yer alan, Tunca Nehri Tavuk Ormanı Sahilinde Hicri 11. Yüzyılda yapılmış olan Kafesli Kasır’ı (Resim.29) anımsatmaktadır.
Dolayısı ile resim boyunca betimlenmiş ırmağın Tunca Nehrini temsil ettiğini biraz daha rahat söyleyebiliriz. Zira manzara üzerine işlenen köprünün 12 gözlü olması, gerçekte peş peşe gelen Tunca (Ekmekçioğlu Ahmet Paşa) (Resim.30) ve Meriç (Sultan Mecit) Köprülerinin her ikisinin de 12 gözlü olmasına rağmen, Tunca nehrinin kente olan yakın olan mesafesi, tahmin önceliğini Tunca Nehri ve üzerindeki köprüye (Resim.31) vermektedir. Kulenin sol yanında iki katlı ve üzerinde belli belirsiz sallanan bayrağı ile resmi kurum olduğu anlaşılan bir bina vardır (Resim.24). Kent kalabalığı içinde yer alan, gerçekte bu büyüklüğü ve önemi temsil eden tek bina 1897-99 yıllarında Vali Vekili Müşir Arif Paşa tarafından yaptırılan ve o gün-bugün Ordu Karargahı olarak kullanılan Tümen Karargâh (Daire-i Müşir)Binası (Resim.32) olmalıdır.
Kulenin sağ hizası yanında duran ve belli belirsiz minareleri, iki küçük, bir büyük kubbesi ile bir cami yer almaktadır. Yivli minaresi, iki yanında birer(aslında ikişer adettir) küçük, ortada bir büyük kubbesi ile bu caminin Üçşerefeli (Yeni) Cami olduğuna dair hiçbir kuşku yoktur. Türk Cami Mimarisi Gelişim silsilesinde ilk defa dört minareli olarak inşa edilen bu caminin buradaki tasvirinde (Resim.33) her ne kadar tek minare gibi gözükse de, hemen arkasındaki belli belirsiz minare karaltıları sanki bu camiyi tamamlıyor gibidir (Resim.34). “Edirne’nin Manzarası” konulu büyük duvar resminin tam da bu kısımda resmin en dikkat çekici iki figürü karşımıza çıkmaktadır. Makedon Kulesi ve Üçşerefeli (Yeni) Cami üzerinde,
gökyüzünde uçan Zeplin görünümlü “Keşşaf Balonu” (Resim.35) ve Uçak (Resim.36) betimlemeleri vardır. Ki Edirne ile Balon -Uçak ilişkisini (Resim.37) anlatan ayrıntılı bilgileri bu makelemizin ilk bölümünde konu etmiştik[1]. Uçak resminin sağ yanında ise daha önce de söz ettiğimiz gibi resmin üzerindeki tek Osmanlıca
[1] ESMER,Mehmet Ali, “YIL, 1913; İSTANBUL-EDİRNE-NEVŞEHİR ARASI “UÇAK-BALON-ZEPLİN” HATTI – 1.Bölüm” isimli Makale, İŞ’TE NEVŞEHİR, Nevşehir Ticaret ve Sanayi Odası Dergisi, 2018-Sayı 25, s.53-56
(Küre biçimli balon yerine torpido mermisi biçimli sabit) balondur ve tek sepeti vardır. İki sepetli olan torpido biçimli Balonların, bir sepeti insan taşıyan kabin, diğeri ise güdümlü motoru taşıyan kabin olup, mucidinin ismine ithafen “Zeplin” olarak bilinen hava araçlarıdır. Resmin bütününde, her ne kadar Selimiye Cami tasvirinde olduğu gibi eksik ve kusurlar, Balonun tek sepet yerine çift sepetli betimlemesi olsa da ve bazı yapılar tam yerinde olmasa da, bu manzarayı duvara nakşettiren kişinin Edirne’yi gördüğü ve muhtemelen ilgi duyduğu Havacılık olaylarına da süratle vakıf olduğu ortadadır. Bu arada duvara resimleri yapan Nakkaşın, “Edirne’nin Manzarası” isimli eserini, yaptırandan aldığı tarif ile kendi hayal dünyasını ustalıkla birleştirerek meydana getirdiği, bizim açımızdan kaçınılmaz bir gerçek olsa gerek…
| Resim 37 “Edirne’de askeri keşşâf balonunun ilk tecrübe-i suûdiyesi: Balonun sundurmasından ihracıyla is’âdı ameliyâtı” Osmanlıca yayınlanan “Şehbal Dergisi” Sayı .56, sayfa.149 / 1 temmuz 1328 (Rumi) (http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php?aTumu=edirne%20%20balon&bolumsanal=008) |
