Recep Çınar
Geçtiğimiz Aralık ayında Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Recep Erol Sezer, Kırklareli Üniversitesi Kültür Merkezi’nde düzenlenen “tütünün/sigaranın” zararlarının konuşulduğu panelde, Türkiye ve dünyada sigara kullanımına karşı çok daha ciddi tedbirler alınması gerektiğini belirtti. Akciğer kanserinin neredeyse tek nedeninin sigara olduğunu ifade eden Sezer, Türkiye’de bu kanser türünün hızla yayıldığına da vurgu yaparak “Türkiye’de en çok öldüren 5 kanserin 5’i de sigarayla bağlantılıdır” diyor!
Diyor da! Sigara’nın zararlarının konuşulmasının ardından programa ara verildiğinde panele katılanların çoğu salonun dışına sigara içmeye çıkıyor! İşte, böyle olaylar ancak bizde olur! Aslında, üzerinde çokça durulması gereken bir konu. Konuya bir de “Dinimiz veçhesinden” bakalım!
İslam Fıkhında sigara ile ilgili şunları görürüz; Sigara içme konusunda kimileri haram, kimileri mekruh der!İslam Fıkhında şu anlatılır;“Sigara, Patlıcangillerden bir bitki olan tütünün yapraklarından elde edilen ve keyif verici olduğu herkesin malumudur. Tütünün ilk kez Amerika yerlilerince bilindiği ve kullanıldığı ve Amerika`nin Avrupalılarca öğrenilmesinden sonra Avrupa’ ya da götürüldüğü, ilk götürenin ise Christopher Columbus (1506) olduğu kaydedilir. Tütünü Avrupa`ya ilk kez ‘Jean Nicot’ isimli birisinin götürdüğü de söylenmiştir. Bazı fıkıh kitaplarında da ilk kez 1015 Hicri yılında ortaya çıktığı söylenir. Bu da Miladi 1506`lara rastlar ve İslam aleminin tütünü Avrupa`dan takriben yüzyıl sonra tanıdığını gösterir. Tartışmasız büyük müçtehitlerin tanımadığı tütün, diyebiliriz ki biraz da bu yüzden İslam âleminde de hızla yayılmış ve Hicri 11. asrın başından itibaren kullanılır olmuştur. Buna paralel olarak dini hükmü konusunda da pek çok görüş beyan edilmiş, risaleler ve kitaplar kaleme alınmıştır. Hatta denebilir ki, sonradan ortaya çıkan bu tür konularda hakkında tütün kadar söz söylenen, yazılı beyan ortaya çıkan bir başka konu yoktur. Bu yazılanlara bütün mezhepler ortaktır ve sigara hakkında her mezhepten, zikredeceğimiz her üç görüşe sahip âlimler bulunduğu için, meselenin mezheplere göre hükmü diye ayırım yapmak da hem mümkün hem de isabetli görülmemektedir. Biz şimdilik bu görüşü tartışma dışı bırakacağız ve hesaba katmayacağız. Değişik görüşleri üç kategoriye ayırarak delilleriyle ve bu delillerin tartışmasıyla birlikte serdedecek ve bir sonuca varmaya çalışacağız.”
Mubah Diyenlerin Delilleri Ve Bunlara Gelebilecek İtirazlar:
Sigarayı mubah gören İslam âlimleri mevcut olmuştur. Onlara göre :
1. “Eşyada aslolan ibahadır”. Zira Allah (c.c) yeryüzündeki her şeyi insanlar için yarattığını haber vermiştir.(K. Bakara (2) 29.) Binaenaleyh ibadetler dışında herhangi bir şey ‘sâri` tarafından menedilmemişse insanların onu haram sayması mümkün değildir. Kur`an açıkça şöyle söylemektedir. “De ki, bana vahyolunanlar arasında kan, domuz eti -ki o pisliktir- ya da bir günah olarak Allah`tan başkası adına kesilen hayvandan başkasını yemenin haram olduğuna dair bir şey bulamıyorum… “(K. En`âm (6) 145.)Binaenaleyh, sigaranın haram olduğunu söylemenin bir dayanağı yoktur.
2. Kur`an-ı Kerim`de Allah : “De ki, Allah`ın kulları için çıkardığı zineti ve rızıkları kim haram kılabilir?.. ” (K. A`râf (7) 31.) buyurmuştur ki, bunu bir önceki ayetle birlikte düşündüğümüzde sigaraya haram denemeyeceği anlaşılır, bunu destekler mahiyette Hz. Peygamber de şöyle buyurmuştur: “Allah birtakım farzları mecbur tutmuştur, onları zayi etmeyin. Bir takım sınırlar koymuştur, onları aşmayın. Bazı şeylerden de, unuttuğu için değil ama sırf size merhametinden ötürü söz etmemiştir, onları da araştırmayın…” (Taberânî, Kebîr XXN/222 (No: 589). Buna göre Şeriat/Hukuk koyucunun sigaradan söz etmemesi onun haram olmadığını gösterir.
3. Sarhoş edici ve zararlı şeyler haram olsa dahi sigaranın sarhoş ediciliği ve zararı sabit değildir.
4. Bazı insanlar için zararı sabit olsa dahi bu sadece onları ilgilendirir. Yani mahzuru onlar içindir. Bu, sigaranın herkes için haram olmasını gerektirmez.
Ancak meseleye bu açıdan bakanlar dahi “Eşyada aslolan ‘ibahadır’ zararlılarda aslolan ise ‘hurmettir’” kaidesini kabul ederler ve zararı kesinkes sabit ve mutarrif olan birşeyin haram olacağını söylerler. Meseleye yumuşak bakan Ibn Abidin de bu esası vurgular .(Bk. Ibn Abidin, Fetâvâ N/303, 304.)
Sigaraya ‘yumuşak’ bakıp onun ‘mubah’, ya da ona yakın bir yerde olduğunu söyleyenler arasında şu alimler sayılır: Abdulganî en-Nablusî (es-Sulhu beyne`l-Ihvân fî-ibâhat-i surbi` Duhân adlı bir kitapçığını bu konuya tahsis etmiştir.), Ibn Abidîn, Muhammed el-Abbasî el-Mehdî… ve daha bir çokları.
5. Sigaraya “haramdır” demek şer`i bir hüküm koymaktır. Bu ise ya bedihi delillerle ya da nazar ve istidlal ile mümkün olabilir. Birincisi söz konusu değildir. Çünkü böyle bir delil yoktur. Ikincisi de yoktur. Çünkü nazar ve istidlal ya müçtehidden ya da müctehit olmayandan sadır olur. Bunların da birincisi söz konusu değildir. Çünkü müctehidlerden böyle bir şey sadır olmamıştır. İkincinin ise değeri yoktur. Zira şeriat adına söz hakkına sahip olanlar müçtehitlerdir. (Ebu Saîd Muhammed el-Hâdimî, Resâil 234.)
Ebu Said el-Hadımi`nin bu tespiti, Birinci Hicri Yıldan sonra müçtehit çıkmadığı esasına bina edilmiştir ki, tartışılabilirliğine daha önce işaret etmiştir.
Bu delillere itiraz sadedinde şöyle söylenebilir :
Eşyada aslolan “ibaha” (sakıncalı ve mahzurlu oluşun zıddı) olmakla beraber bu, hakkında ‘nas’ bulunmayan her şeyin mübah olduğunu göstermez! Nitekim rakının, uyuşturucuların, pek çok habis hayvanın teavülleri hususunda nas bulunmadığı halde kıyas yoluyla haramlıklarında da şüphe yoktur. Allah`ın yarattıkları içerisinde kulların haram kılamayacakları, ayetinde işaretinden anlaşılacağı üzere, “zinet” ve “güzel rızıklardır”. Sigarayı güzel rızık ve zinet olarak görmek mümkün müdür? Allah`ın sükût ettiği ve hükmünü araştırmamızın güzel olmayacağı şeyler zararlı olmayan ve kıyaslanacak bir aslı bulunmayan şeylerdir. “Allah temiz rızıkları helal kılar, habis olanları ise haram kılar” derken sigara için de elbette ilk akla gelen şey onun bu iki kategoriden hangisine dâhil olacağıdır. Eğer habis kategorisinde olduğu selim akıllarca kabul edilirse artık onun araştırmamamız istenenlerden olmayacağı ortaya çıkmış olur: Ayrıca bu gün sigaranın herkes için zararlı olduğu kesin olarak ortaya konmuştur. Binaenaleyh, sigarayı mutlak mubah görmenin imkânı gözükmemektedir.”
Bir diğer gerçek ise; 1. Sigara sağlığa zararlıdır. 2. Sigara için harcanan para israftır!
Bir asgari ücretlinin aldığı maaş 30 güne bölününce günlük kazancı 567 TL’dir. Yani, bir Kg. et parası!Sigaranın paket fiyatı ortalama 50 TL. Günde bir paket sigara içen insan ortalama ayda 1500 TL sigaraya vermiş olur! O insan, acaba evine ayda 3 Kg. et götürebiliyor mu? Bu israf değil midir? İsraf ise “haram” değil midir?O halde gelin, “sigara”dan vazgeçelim, vazgeçilmesi için de gayret gösterelim.
Dostça kalın…
News
