0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Recep Çınar 

Edeb ve haya, iman’dan sonra insanı insan yapan en temel özelliklerdir.

 Edeb: Güzel terbiye, iyi huy demektir. Gerçek anlamda edeb, “insanın bütün iyilikleri ve ahlaki üstünlükleri-meziyetleri, faziletleri kendinde toplamasıdır” şeklinde tarif edilir. Böyle olan insanlara ‘edebli’ kişiler denir. Bu faziletlerden yoksun olup davranışlarında ahlak ölçülerine önem vermeyen kişilere de ‘edebsiz’ denir. Her Müslüman,  edebli ve hayalı insan olmaya çalışmalıdır.
Hz. Mevlana;  “Edeb bir tacimiş nur-i Huda’dan. Giy ol tacı emin ol her beladan” derken, edebli kişinin mutlu ve huzurlu olacağını anlatmak istemiştir. Ademoğlu şayet edebsiz ise adam değildir, çünkü insanla hayvan arasında gerçek fark ‘edeb’tir der. Böylece insanlarla hayvanlar arasında belli başlı farklardan en birincisinin ‘edeb’ olduğunu belirtir.
Edebin temel kaynağı olan Allah (CC) kelâmı Kur’an-ı Kerim, beyan ettiği esasların yanı sıra, “Düşünmez misiniz, akletmez misiniz, anlamaz mısınız?” gibi ifadelerle de onu okuyanı tefekkür âlemine sevk etmektedir.

Haya da: İnsanın mahiyetini gösteren gerçek bir alamettir. O, insanın iman kıymetini ve edeb miktarını belirler. İnsanı, yapılması uygun olmayan şeylerde zorlanır bir durumda veya kendisine layık olmayan şeyleri işlerken yüzünün kızardığının farkına varırsan bil ki o diri vicdanlı, temiz madenli, zeki unsurlu birisidir.
Bir de birinin utanmaz, şuursuz alıp verdiğini umursamayan bir vaziyette görürsen bil ki o da kendisini günah ve kötülükten alıkoyacak hayâdan mahrum ve hayâsız biridir.
İslâm Müslümanlara hayayı emretmiş ve onu İslam’ın en bariz ve onu diğer dinlerden ayıran en büyük faziletlerden kabul etmiştir. Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurur: “Her dinin (kendine mahsus) bir ahlâkı vardır, İslam’ın ahlâkı da ‘hayâ’dır.”

Bugün çarşı, pazara, caddelere bir bakın! Yüzde 98’inin Müslüman olduğu 85 milyonluk bir toplumun bir kısım insanları sanki plajlarda geziyor! G*t – Göbek – Göğüs meydanda! Böylesi birçok Gayri Müslim ülkelerde bile görülmez,  yasaklanır! Edepsizliğin kişisel hürriyetle hiçbir alakası yoktur! Bu hal, başkalarının hürriyetine müdahaledir. Bilhassa son 20 yılda biz nasıl bir Müslüman topluluk haline geldik/getirildik! Bu ülke ne böyle bir toplum ne de yönetim görmedi! Güven kalmamış. İtimat yok olmuş. Edeb ve Haya tükenmiş. Ne iktidar iktidarlığını gereği gibi yapıyor, ne de muhalefet muhalefetliğini. Edeb ve hayasını muhafaza edenler de şaşkın bir vaziyette olup bitenleri dehşetle izliyor!

Resûlullah (s.a.v) bir hadislerinde ise; “Aziz ve Celil olan Allah, insanı helak etmek istedi mi, ondan önce hayayı çeker alır. Hayası bir kere gitti mi sen ona artık herkesin nefretini kazanmış bir kimse olarak rastlarsın. Herkesin nefretini kazanmış olarak rastladığın kimseden emanet çekilip alınır (artık o, güvenilmeyen, kuşkulu kişidir). Kişiden emanet (güven) çekilip alınınca O’na artık hep hain ve herkesçe hain bilinen biri olarak rastlarsın. O’na hep hain ve hıyanetle bilinen biri olarak rastladın mı, sıra O’ndan merhametin çekip çıkarılmasına gelmiştir. O’ndan rahmetin çıkarıldığı vakit artık O’na (Allah’ın rahmetinden) kovulmuş, lânetlenmiş olarak rastlarsın. O’na sen kovulmuş, lânetlenmiş olarak rastlayınca O’ndan İslâmiyet bağı çözülüp atılır” buyurmuşlardır. Müslüman’ın ölçüsü her zaman ve zeminde Kur’an ve Sünnet olmalı.  Aksi halde dünyamız da ahiretimiz de mahvolur, Allah göstermesin! Böyle bir ortamda dik duruş göstermesi gereken en önemli kurumlardan biri de medyadır. Ahlaksız program ve dizilerle adeta edeb ve haya’yı yok etmeye çalışıyorlar. Müslüman bir ülkede Medya (her çeşidi ile) toplumu doğru bilgilendirme, ahlaklı ve edebe uygun yayın yapması gerekir. Kur’an mealini okuyanlar görürler. Tarihte pek çok kavim, Allah’a ve Peygamberlere karşı gelmeleri nedeniyle helak oldular. Bu kavimlerin helak olma sebepleri Peygamberlerini yalanlamaları, Putlara tapmaları, Zulüm ve Sapıklıkta/ahlaksızlıkta ileri gitmeleri ve Allah’a isyan etmeleriydi. Kendilerine tebliğ edilen Hak Dini ve Peygamberi inkâr etmişler, kötü alışkanlıklarından ve küfürden vazgeçmemişler, Peygamberlerini öldürme teşebbüsüne dahi girişmişlerdi. Mukaddes kitabımız Kur’an-ı Kerim’de de adı geçen bu kavimler, farklı azaplarla cezalandırılarak yok edildiler. Helak edilmiş 5 kavmi ve helak edilme sebepleri bildirilir. Tarihte ‘edeb ve haya’dan uzaklaşan kavimlerin kimi tufan ile, kimi de gökten taş yağarak cezalandırılmışlar! Günümüzde nasıl cezalandırılırız, (Allah korusun) Allah (cc) bilir!

Dostça kalın…