26 Ağustos 2025 Salı
News
Uzman Psikolog Nergis ÖZDİNÇ
Kendi duygularımızla birlikte, başkalarının da duygularını tanımak, anlamak ve buna uygun duygusal tepkilerde bulunmak gibi önemli unsurları içeren duygu düzenleme becerisi, günlük yaşam için oldukça önemli ve gerekli bir beceridir.
Duygu düzenleme, bireylerin sahip oldukları duyguları nasıl deneyimleyecekleri ya da nasıl dışa vuracaklarına ilişkin kasıtlı ya da otomatik olarak duygularını etkileme girişimleridir.
Duygu düzenleme becerisi, gelişen ve öğretilebilen bir beceridir. Çocukların, duygu düzenleme becerilerinin gelişmesi onları akademik, duygusal, sosyal ve davranışsal alanlarda başarılı olmasına destek olurken, problem çözme becerilerinin gelişmesini de sağlar.
Duygu düzenlemedeki amaç, duyguları kendine ve çevreye zarar vermeden ifade edebilmektir. Duyguları hissetmeyi kontrol edemeyiz. Ancak yaşadığımız duygulara göre, verdiğimiz tepkileri kontrol edebiliriz.
Ebeveyn Tutumlarının Duygulara Etkisi
Suçlayan ve yargılayan ailede çocuklar duygularını düşüncelerini dile getiremezler ve olumlu-olumsuz geri bildirim almadıkları için davranışlarını belirleyemezler. Bu durum çocuklarda kaygı yaratır.
Öğüt veren ailede çocuk sürekli nasihat alır ve bu bazen akranlarının yanında ya da tanımadığı kişilerin yanında gerçekleşir. Bu durum çocukta utanma duygusuna sebep olur.
Emir kipi ile konuşan ailede çocuk, sürekli direktif aldığı için tek başına harekete geçme, sorumluluk alma ve karar verme mekanizması gelişmez. Aile sürekli tekrarlarda bulunduğu için artık duyarsızlaşır ve umursamaz bir tutum sergiler.
Tehdit eden ailede ise, çocuğu harekete geçirmek için genelde sevdiği şeyden mahrum bırakma yolu tercih edilir ve bu da çocuğun korkarak yol almasına sebep olur.
Empatik aile, duygu düzenleme becerilerini kazandırmada destekçi bir tutumdur. Çocuğunuzu dinlerken empati yapmanız ve çocuğun hissettiği duyguları anladığınızı ifade eden cümleler kurmanız çok önemlidir. ‘Bu seni üzmüş olmalı.’, ‘Arkadaşının seni önemsemediğini mi hissettin?’ gibi cümleler duygu düzenleme becerisi kazandırma sürecinde destekleyici ve geliştiricidir.
Çocukların Duygu Düzenleme Becerileri Nasıl Desteklenir?
– Duyguları, erken çocukluk döneminde öğretmek onları kabul etmek için önemlidir. Duyguları düzenleyebilmek için onların varlığını kabul etmek önceliklidir.
– Duyguları göstermenin zayıflık olmadığını, aksine duygularını ifade etmenin çok değerli olduğunu rol model olarak öğretilebilir. Ailede duygulara yer açmak aynı zamanda empati becerilerini de geliştirecektir.
– Hissedilen duyguların ifade edilebilmesi için çocukların kelime dağarcığını geliştirmek önemlidir. Kitap okumak ve iletişimde olmak buna destek olacaktır. Böylece çocuklarda etkin dinleme becerisi de kazandırılmış olur.
– Ne olursa olsun ailede çözüm odaklı bir iletişim ortamı yaratmak, duyguları düzenleyebilme konusunda oldukça önemlidir.
– Duygu düzenleme konusunda en destekleyici olan şey; rutinleri korumaktır. Belirli bir rutini olan çocuklar, kendilerini her alanda daha kolay düzenleyebileceklerdir.
Duygularını Sağlıklı Düzenleyen Çocuklar;
-Arkadaşları ile sağlıklı iletişim kurar.
-Duygularını sözel olarak ifade edebilir ve böylece saldırgan davranışlara yönelmez.
-İnsanların ne hissettiklerini ve bir sorunu çözmenin birden fazla yolu olduğunu öğrenir.
-Empati kurar.
-Arkadaş edinmede ve arkadaş grubu tarafından kabul edilmede daha başarılı olur.
-Duygu ve düşüncelerini daha kolay ifade eder.
-Sözsüz iletişimi daha kolay anlar ve etkili kullanır.