ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİSİ
Eleştirel düşünme, analiz yaparak akıl yürütme ve bunları değerlendirme gibi zihinsel süreçleri kapsayan bir düşünce biçimidir. Eleştiri kelimesi çoğunlukla olumsuz algılansa da çoklu zekâ bileşenleri ile farklı açılardan bakabilme, yaratıcı, problem çözücü, mantıklı düşünmeyi gerektiren bir beceridir. Kısacası eleştirel düşünebilmek kendi içinde pek çok beceriyi barındırır.
İnsan olarak hem bireysel hem de sosyal açıdan gelişime ihtiyaç duyan varlıklarız. Toplumsal gelişmişlik, bireysel gelişmeden geçtiği için her birimiz, özellikle çocuk yetiştirirken eleştirel düşünebilen, problem çözme becerisi gelişmiş, yaratıcı yollar bulabilen bireyler yetiştirebilmek niyetindeyiz.
Çünkü biliyoruz ki, eleştirel bakan, sorgulayan, problem çözebilen, yaratıcı yollar keşfedebilenler kolay uyum sağlayabilen ve dolayısı ile psikolojik açıdan daha dayanıklı bireyler olarak karşımıza çıkmakta.
Çocuklarımızın eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için nelere dikkat edebiliriz?
Öncelikle, çocuklar küçük yaştan itibaren bizlere soru sorarlar. Her sorularını mutlaka cevaplandırın ancak yaşına göre sorduğu konu hakkında ne düşündüğünü siz de ona sorun. Böylece hazır bilgi almak yerine onu düşünmeye teşvik ederek düşünme becerilerine katkı sağlamış olacaksınız.
Çocuklarınızın yaşadığı bir sorunu onlar adına hemen çözmeyin. Bu konuda ona destek olun, yanında olduğunuzu gösterin ancak onu, sorunu çözmek için çaba göstermesine teşvik edin. Bu süreçte ona yol gösterici olabilirsiniz ancak son karar ve bu kararın sonuçları ile yüzleşmesine izin verin. Aksi halde hayatlarının sonuna kadar her sorunda bir kurtarıcı arayacaklardır.
Çocuğunuzla iletişimde “Sokratik” soruları kullanabilirsiniz. Neden böyle düşünüyorsun? Bunu açıklayabilir misin? Bunu çözmek için ne yapacaksın? İstediğin gibi olmazsa ne yapabilirsin? Gibi soru cümleleri ile eleştirel düşünme becerisi gelişimini desteklemiş olursunuz.
Çocuklarınızın cevaplarını dinlerken yargılamaktan, etiketlemelerden, küçümseme ve kıyaslamalardan uzak durmaya özen gösterin. Dinlenmeyen ve cevapları küçümsenen çocuk farklı düşünme konusunda teşvik edilmemiş olacaktır.
Çocuklar onlar için planlanmış veya organize edilmiş bir şey olmadığında, yaratıcı olmaya başlar. Ayrıca bu sayede yeni oyunlar ve bir şeyler yapmanın yeni yollarını bulur. Yapılandırılmamış, yaratıcılık gerektiren, doğaçlama oyunlar ve oyuncaklar tercih edebilirsiniz.
Özellikle şu tatil döneminde, çocukların okudukları kitaplar, izledikleri filmler ve oynadıkları oyunların düşünme becerilerine katkılarını düşünerek bu alanlarda yaşlarına uygun, onlara katkı sağlayacak seçimleri birlikte yapabilirsiniz.
Her yazımda özellikle vurguladığım gibi, çocuklarımızdan önce biz yetişkinler eleştirel düşünme becerisini edinmiş olursak bu yazılanları uygulamak daha kolay olacaktır. Öyleyse eleştirel düşünme becerisini geliştirmeye önce kendimizden başlayalım.
News
