Recep Çınar
Temizlik, sağlığımıza zarar verecek her türlü pas, toz, kir vb. ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar olarak tanımlanır. Temizlik için alınan önlemlerinin tümüne de ‘hijyen’ denilir. Temizlik, maddi ve manevi olarak da iki türlü ele alınır. Benim burada ele almak istediğim maddi temizlik konusu. Elbette, her ikisi de et ile kemik gibi birbirinden ayrılması mümkün olmayan şeylerdir. Tabii ki, detaya indiğinizde beden temizliği, elbise temizliği, mekân temizliği, çevre temizliği… gibi çeşitler karşımıza çıkar. Hayatımızı tanzim eden dinimiz İslam, bu konuya geniş yer vermiş, ayet ve hadislerle bize hem maddi, hem manevi temizlik konularında kurallar koymuş, yol göstermiştir.
Temizlikle ilgili birçok ayetten sadece iki örnek; “Şüphe yok ki, Allah, tövbe edenleri de, (maddi – mânevi kirlerden) temizlenenleri de sever.” (Bakara, 222). “Elbiseni temiz tut” (Müddesir:4) diye de uyarır!
Peygamberimizden nakledilen birçok hadiste; “Temizlik imandandır ” der. Diğer bir hadiste ise; “Her şeyi iyi temizleyin! Temizlik imana, iman da Cennete götürür” buyurmaktadır. Hz. Ali ‘den bir rivayette; “Temizlik ve yoksulluk, kötülük yaptıran zenginlikten daha hayırlıdır” demiş. Hal böyle iken, Müslüman bir toplum olarak bu konudaki hassasiyetimiz ölçülse korkarım ki sınıfta kalırız! Bunları söylerken tabii ki ölçüm, cadde, sokak, çarşı, pazar, park, bahçe… yani, toplumun müşterek kullandıkları mekanlar. Ben şunu merak ediyorum; şehrimizin temizlik işleri ile ilgili yetkililer acaba kaç haftada, ayda, hatta yılda çevreyi kontrol ediyorlar! Haftalarca, aylarca temizlik görmemiş cadde ve sokaklar var! Çöp konteynırları ve çevrelerinin durumu için “rezalet” kelimesi bile hafif kalır! Böyle bir şehircilik anlayışı Kapıkule’den öte hiçbir ülkede göremezsiniz. En azından bu derece görülmez.
Sokak hayvanları da ayrı bir sorun! Bazıları, güya yardımcı olmak için evindeki yemek artıklarını sağa sola dökerek hayvanlara yardımcı olmaya çalışıyor! Bu hayvanlar her halükarda korunmalı. Ama Belediye’nin ilgili birimi buna bir çözüm getirmeli, kalıcı çözümler üretilmeli.
İnsan hayatının önemli konularından biri olan temizlik konusu eğitimi önce evde başlayıp ilkokuldan itibaren devam etmeli! Çocuklar okula gelip giderlerken cebinden çıkardıkları şeker veya çikolatayı ağzına, ambalajını ise sokağa atıyor! Mademki her şeyin eğitimi küçükken başlar, bu görev de birinci derecede evde ebeveynlere, okula başladığında da öğretmenlere düşüyor. Mesela, öğrencilere okullarda hiç değilse ayda bir defa genel temizlik dersi verilmeli. Tabii ki büyüklerin de bu konuda en az çocuklar kadar derse ihtiyaçları var! Onu da Belediye’nin ilgili birimi bu konuda bir broşür hazırlatarak tüm evlere ulaştırabilir ve kurallara uymaları istenir. Kendilerine, örnek olması bakımından Batılı ülkelerdeki “kardeş şehirlerin” uygulamalarından örnek alınabilir (ayıp olmazsa!). Bir şekilde insanımız şehrimizin temiz tutulması konusunda eğitilmeli. Son yıllarda Edirne’ye içten ve dıştan turist akını oldukça arttı. Gelenlerin en çok üzerinde durdukları konu; Temizlik, WC ve Otopark sorunu!
Yabancılar/Misafirler bize “temizlik” dersi veriyor!
2021 yılı Temmuz ayında Edirne’de İspanyol öğretim görevlisi Bayan Begona Rodriguez öncülüğünde bir araya gelen çevre gönüllüleri, Tunca Nehri ve çevresinde temizlik yapmışlardı.
Ayni zat, geçtiğimiz hafta Cumartesi günü çevre gönüllüleri ile yine Tunca Nehri kenarında çevre temizliği gerçekleştirdi.
İspanyol Akademisyen bir bayan şehrimizde görev yapıyor, bunun yanında bize “çevre temizliği” dersi veriyor!
Edirne’yi yönetenler de, halk da bundan utanç duymalı değil mi!
Osmanlı’da temizlik anlayışını İskoçyalı Asilzade İngiliz Milletvekili H.Munro Butler Johnstone Türkler adlı kitabında; “Osmanlı sadece yeryüzünün en kibar milleti değil, aynı zamanda en temizidir de. Gerçek şu ki, temizliğin dışında nezaket hiçbir şey ifade etmez. Temizlik onlar için sadece sıhhat amacıyla uyulan bir şey değildir. Onu samimi olarak dinî görevlerinden biri sayarlar” diyor.
Kaynak: (Mehmet Mazak, Osmanlı’da Çevre ve Sokak Temizliği, İSTAÇ, 2001.)
Geçtiğimiz hafta bir iş icabı üç arkadaş Kocaeli Gebze’ye gitmiştik. İşimiz bittikten sonra dönüşte Kartepe ilçesi Maşukiye Beldesine uğradık. Ben buraya ilk olarak gidiyordum, diğer arkadaşlar daha önce de gitmişler. Dağlık ve Ormanlık bir bölge. Şelalelerden şırıl şırıl sular akıyor. Hava temiz. Bölgenin tabii güzellikleri ile uyumlu bolca lokanta ve kafeteryalar hizmet veriyor. Çevrede su ve kuş sesi hâkim. Doğal güzelliklerin yanında bölgede tertip, düzen ve temizlik “10” numara! Yedik, içtik, çevrede gezdik. Yerlerde, sağda-solda bir tane çöp, sigara izmariti vs görmedim! Tertip, düzen ve temizlik “ancak bu kadar olur” dedim! Kendi kendime, “bu insanlar acaba özel ders mi aldılar” diye düşündüm! Edirne halkımız ve yöneticilerimiz bu tür beldeleri örnek almalı!
Ziya Paşa ne diyor; “Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir”(Nasihat ile yola gelmeyeni azarlamalı, azar ve nasihat ile yola gelmeyenin ise hakkı dayaktır/cezadır.) Tabii ki bu söz, bir ikaz ve gözdağı için söylenmektedir. Yoksa dayak çözüm değildir. Zaten bizim inancımızda şiddete yer yoktur. Çözüm, eğitmek ve adaleti uygulamaktadır.
“Belediye kabahatler kanunu “ herhalde bunun için var! Bu kanun gereği gibi niye işletilmiyor? Birçok işlerimizi “güya” örnek aldığımız Batılı ülkeler, toplumu önce eğitiyor/bilgilendiriyor. Buna rağmen kurallara uymayanlara da kabahatler kanununun ilgili maddesini uyguluyor, yani gereken cezayı veriyor. Mesela, Almanya’da sokağa sigara izmariti atmanın cezası 35 Euro! Hatta Belediye’nin ilgili kurumu bir temizlik kampanyası başlatarak herkesten günaşırı evinin çevresini temizlemesini teşvik edebilir. Bir evin çevresinin temizlenmesi insanın 15-20 dakikasını alır. Bunu herkes seve seve yapabilir. Ayni uygulama işyerleri/dükkânların dışı için de olabilir. Buna rağmen sağda solda ezkaza oluşan çöpler Belediye temizlik işçileri tarafından toplanmalı.
Şehrimize daha fazla turist gelmesini istiyorsak, Belediyesi ile halkı ile elele vererek önce, “Temiz Toplum, Temiz Şehir ” imajını kazandıralım!
Dostça kalın…
News
